Op 8 april 1944 kwamen er in de Noordoostpolder twee Amerikaanse bommenwerpers neer. De gebeurtenissen stonden los van elkaar maar vonden plaats op dezelfde dag en rond hetzelfde tijdstip ± 15:00 uur. De B-17 Flying Fortress van piloot Russell Gecks kwam neer iets ten noorden van Emmeloord en vlakbij Schokland stortte de B-24 Liberator van piloot Joe Buland neer.
Voorafgaand aan het neerstorten van de Liberator van piloot Buland vond er in de lucht boven Genemuiden en de Noordoostpolder een luchtgevecht plaats tussen Amerikaanse B-24 Liberator bommenwerpers met hun P-47 Thunderbolt escorte jagers tegen een aantal Duitse Focke Wulf Fw-109 jagers.
De Amerikaanse Republic P-47 Thunderbolt escorte jager. Onder de vleugel hangt een drop-tank voor extra brandstof voor lange afstanden.
Missie naar Braunschweig
Een groep Amerikaanse B-24 Liberator bommenwerpers was op de terugweg van een missie naar fabrieken bij Braunschweig in Duitsland naar hun thuisbasis USAAF Station 104, RAF Hardwick, in Engeland. De Amerikaanse B-24-J Liberator “Old Hickory” van piloot Joe Buland (42-73495) had bij het bombarderen van het doel last gekregen van een “Bomb Hang-Up“; één van de bommen was in het bommenrek blijven hangen. Toen piloot Buland de bommenluiken sloot, kwam de bom alsnog uit het rek los en viel vervolgens dwars door de bommenluiken van de Liberator. Er ontstonden hierdoor problemen met de stroomlijn van het toestel zodat het de andere bommenwerpers van de formatie niet meer bij kon houden en zich langzaam moest laten uitzakken. Gelukkig was er bescherming van Amerikaanse P-47 Thunderbolt escortejagers van de 361 Fighter Group (375 Fighter Squadron).
De bemanning van piloot Joe Buland op 27 november 1943 in Topeka in de VS.
Boven Nederland aangekomen werd de formatie, met de Liberator van piloot Joe Buland achter aan de groep bungelend, aangevallen door Duitse jachtvliegtuigen. Het waren jagers van het Duitse Jagdgeschwader 2./JG 26, die hun basis hadden in Wevelchem, België. Ze vielen de Liberators recht van voren aan en vochten zich al schietend dwars door de groep bommenwerpers. Toen ze de formatie dwars door waren gevlogen, troffen ze de Liberator van Buland aan die wat achterbleef.
De Amerikaan Joe Buland, piloot van B-24-J Liberator “Old Hickory” werd al bij zijn eerste missie boven Duitsland uit de lucht geschoten.
Karl Heinz ‘Charly‘ Willius in zijn Focke Wulf FW-190 A-8 ‘Schwarze 5‘ (Werkno. 170009) jager viel aan en veroorzaakte zoveel schade aan de Liberator van piloot Joe Buland dat die het toestel niet langer meer in de lucht kon houden en aan een lange duikvlucht begon. Hij kon 6 bemanningleden voldoende tijd geven om met hun parachute het toestel te verlaten. Joe Buland zelf werd uit het toestel geslingerd toen het in de lucht in meerdere stukken uiteen brak. Gelukkig kon hij zich met zijn parachute redden. Toch kwamen er nog 3 mensen om bij deze crash. Er was tijdens het luchtgevecht al een bemanningslid dodelijk gewond geraakt. Van één bemanningslid ging de parachute niet open nadat hij uit het vliegtuig sprong. Eén bemanningslid had de pech dat er brandend materiaal op zijn parachute viel terwijl hij in de lucht hing. zijn geopende parachute raakte in brand en vervolgens viel dit bemanningslid uit de lucht. Drie bemanningsleden werden dood gevonden op de pas drooggevallen bodem van de Noordoostpolder, vlakbij het voormalige eiland Schokland.
De B-24 Liberator van piloot Joe Buland had 4 van dergelijke Pratt & Whitney Twin Wasp motoren.
De Duitse Luftwaffe piloot Karl Heinz ‘Charly‘ Willius had 49 neergeschoten toestellen op zijn naam staan. De Liberator van Joe Buland werd zijn 50e. Direct daarna, in ditzelfde luchtgevecht werd Willius zelf uit de lucht geschoten door de P-47 Thunderbolt escortejager van Alton B. Snyder van 361 Fighter Group (375 Fighter Squadron). De Focke Wulf Fw-190 met ‘Charly‘ Willius sloeg diep in de bodem iets ten zuiden van Genemuiden.
Het verslag van piloot Alton B. Snyder over het neerschieten van de Duitse Luftwaffe piloot Karl Heinz ‘Charly’ Willius boven polder “De Pieper” bij Genemuiden. Bron
Pas in oktober 1976 werd het vliegtuig onder leiding van Bergingsofficier Zwanenburg geborgen met de resten van ‘Charly‘ Willius er nog in. De weduwe van Willius was bij de berging aanwezig. Ze doet haar verslag in de Britse documentairefilm “Some of our Airmen are nog longer missing” uit 1981 (43:43 t/m 45:45 minuten). In hetzelfde fragment zit ook het verslag van de Duitse piloot Schild die in hetzelfde luchtgevecht met Willius boven Genemuiden betrokken was.
Piloot Joe Buland en 6 van zijn bemanningsleden werden allemaal gevangen gemaakt door de Duitsers en zaten de rest van de oorlog uit in krijgsgevangenkampen in Duitsland. De drie omgekomen bemanningsleden hebben enige tijd in Vollenhove begraven gelegen. De stoffelijke resten zijn op verzoek van de familie naar de Verenigde Staten overgebracht.
Op de Duitse oorlogsbegraafplaats Ysselsteyn bij Venray in Limburg liggen 31.585 mensen begraven.
Sinds 1967 ligt Willius ook begraven op Ysselsteyn.
Na de oorlog heeft de weg in de Noordoostpolder, waarlangs de B-24 Liberator van Joe Buland en ook de B-17 Flying Fortress van Tom Sharpless van de “Dinah Might” neerkwamen, de naam Vliegtuigweg gekregen. De weg zou eerst de Zuidermiddenweg gaan heten.
Karl Heinz ‘Charly’ Willius vertelt over één van zijn luchtgevechten.De Focke Wulf Fw-190 A-8 zoals die door ‘Charly‘ Willius werd gevlogen toen hij bij Jagdgeschwader 2.JG26 vloog in Frankrijk in 1944.‘Charly‘ Willius kwam in actie boven Nederland, België, Frankrijk, Engeland en Rusland voor hij boven Genemuiden uit de lucht werd geschoten en omkwam op 8 april 1944.
De onderstaande film van 8 minuten toont fragmenten van de aanvallen door Focke Wulf Fw-190 jachtvliegtuigen op Amerikaanse bommenwerpers.
Eén van de drie propellerbladen van de Focke Wulf Fw-190 van ‘Charly’ Willius hangt aan de muur van de boerderij van boer Kloosterman in polder “De Pieper” bij Genemuiden.
Dirk Kuiper
In kamp Ramspol was Dirk Kuiper kampklerk. Hij was getuige van het neerstorten van de B-25 Liberator van piloot Joe Buland.
Hieronder het verslag dat hij na de oorlog opschreef over deze gebeurtenis:
Zaterdag 8 april 1944 (± 14:30 à 15:00 uur)
Een Lightning (2 pers. jager) kwam heel laag over de Ramsgeul van Oost naar West en trok in een boog in de richting West-Oost omhoog. Kort daarop kwamen formaties bommenwerpers uit Oostelijke richting over, waarvan één brandend toestel (één na laatste toestel van een formatie). Dit toestel vloog uit de formatie in Noordwestelijke richting en na ± 3 km sprongen achtereenvolgens 4 bemanningsleden per parachute uit het toestel en komen behouden in de nabijheid van het, inmiddels verdwenen, arbeiderskamp Enservaart neer.
Hieronder bevond zich ook de commandant van het toestel. toen ze in de lucht hingen werden ze beschermd door jagers (± 10) die om hen heen cirkelden.
Dirk Kuiper was kampklerk in kamp Ramspol, waar hij ook een dienstwoning had. Zijn buurman was Dr. Iwema van het Noodhospitaal in Vollenhove
Herkomst: www.teunispats.nl
Lijst Dirk Kuiper: Two American Waist Gunners – U.S.A. – 08 Oct 1943 – Elton F. Kevil and Theodore J. Sysol (bemanning B-17 Flying Fortress van piloot Emmert).
Apr 44 – Fighter Pilot Barlow – U.S.A. – 23 Apr 1944 – James E. Barlow;
Jul 44 – William Owen – Waist Gunner – U.S.A. – 29 Jun 1944 – William Franklin Owens Jr. (bemanningslid van B-24 Liberator van piloot Armour);
Sep 43 – Polish Fighter Pilot Stankiewicz – R.A.F. – 13 Oct 1944 – Kazimierz Stankiewicz. Bron: “Vragenlijst” – Dirk Kuiper, Vollenhove, 14 Jan 1946, Herkomst: National Archives of America / www.teunispats.nl
Eén van de bemanningsleden van de bommenwerper is door de heer Iwema, arts te Ramspol, (thans Ens) behandeld. Een ander bemanningslid was bij de landing wat hard op de grond terecht gekomen (pijn in de lies, door schok bij het neerkomen) en is door de daar aanwezig zijnde pontwachter naar kamp Enservaart gebracht.
Het brandende toestel kwam neer in de driehoek Ens – Schokland – Ramspol.
Eerst brak de vleugel van het toestel en zweefde langzaam op de wind naar beneden.
Toen sprong nog een bemanningslid uit het toestel, zijn parachute ging open, maar kort daarna viel een brandend voorwerp op de parachute en viel hij naar beneden. Dit bemanningslid is gevonden op kavel P30.
Kort daarna brak het toestel doormidden; de motoren vielen naar beneden en de resten van de romp volgden. Op dit moment kwam (of viel) er nog een bemanningslid uit het toestel zonder dat de parachute zich opende. Hij kwam neer op kavel P14 of P15 en is ook gevonden. Later is nog een derde omgekomen bemanningslid gevonden.
De romp is in twee stukken naar beneden gekomen en lagen minstens 500 à 600 m van elkaar af. Het voorstuk op kavel P24 en het achterste stuk op P25?
Het bemanningslid dat op kavel P30 neerkwam is door arts A.K. Iwema (thans wonende te Ens) en mij dood aangetroffen. Gelijktijdig arriveerde daar (na ons enige malen beschoten te hebben of waarschuwingsschoten afvuurde) de Duitse Commandant van de post Schokland. Opperwachtmeester van Politie de Besten was hiervan op afstand getuige.
Manuscript van Dirk Kuiper pagina 1 uit 4
Manuscript van Dirk Kuiper pagina 2 uit 4
Manuscript van Dirk Kuiper pagina 3 uit 4
Manuscript van Dirk Kuiper pagina 4 uit 4
De omgekomen vliegers zijn vermoedelijk door de Duitsers overgebracht naar Kampen of Vollenhove.
Van de Duitse Commandant werden we gewaar dat de 6 bemanningsleden die per parachute het toestel hadden verlaten in de omgeving van het kamp Enservaart waren neergekomen.
De heer Iwema en ik zijn daar heengereden (per motorrijwiel) en troffen de bemanningsleden aan in de woning van kampbeheerder Fermons (?) van het kamp Enservaart. Zij zaten daar onder het genot van een flesje limonade en een rokertje. Met de Commandant hebben we de mogelijkheid van een ontvluchting besproken en met behulp van een atlas de situatie uitgelegd. Hij wist precies waar hij neergekomen was en wees het op de kaart nauwkeurig aan.
Rondleiding door een B-24 “Liberator” bommenwerper. YouTube film van 24 minuten.
We spraken af dat zij zich zouden verspreiden langs de Enservaart en wij zouden trachten hun ‘s avonds op te halen. Ondanks ons aansporen om zo spoedig mogelijk de woning te verlaten (we wisten dat de Duitse post Schokland met hun landing op de hoogte was) maakten zij geen haast. De tijd was ook beperkt.
Toen we op de terugweg naar Ramspol van Opperwachtmeester de Besten (die we onderweg tegen kwamen) vernamen dat de Duitsers met een auto rondreden in de richting Enservaart, was de kans om uit handen van de Duitsers te blijven klein.
Ze zijn dan ook door de Duitsers in de woning van de kampbeheerder aangetroffen en overgebracht naar de Duitse post Schokland.
Dinsdags (11 april) zijn ze per legerauto, via Ramspol, door de Duitsers richting Kampen weggebracht.
Het was de Commandant van het vliegtuig zijn eerste vlucht op Duitsland.
